ตับอักเสบบี เป็นการอักเสบของเซลล์ตับอันเกิดจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี (HBV) การอักเสบจะทำให้เซลล์ตับตาย หากเป็นเรื้อรังจะเกิดพังผืด ตับแข็ง และมะเร็งตับได้ ไวรัสตับอักเสบบีเป็นดีเอ็นเอไวรัสที่ค่อนข้างทนทาน โดยเชื้อนี้จะมีอยู่ในเลือด การติดต่อของไวรัสตับอักเสบบีที่สำคัญมี 3 ทาง คือ ติดต่อจากมารดาสู่ทารก , การติดต่อโดยเลือด (รวมถึงการใช้เข็มฉีดยา การสัก ฝังเข็ม หรือการเจาะหู) , ทางเพศสัมพันธ์  

ส่วนการรับประทานอาหารร่วมกับผู้ที่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีไม่ได้เพิ่มอัตราเสี่ยงต่อการติดเชื้อแต่อย่างใดอาการของผู้ป่วย ผู้ป่วยไวรัสตับอักเสบบีอาจมาพบแพทย์ได้ 3 ระยะ คือ 

ตับอักเสบเฉียบพลัน : ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักมีอาการอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ตามด้วยคลื่นไส้อาเจียน จุกแน่นชายโครงขวา จากตับที่โตแล้ว ปัสสาวะเข้ม ตาเหลืองในผู้ป่วยตับอักเสบเฉียบพลัน จากไวรัสตับอักเสบบี ร้อยละ 90-95 จะหายเป็นปกติ พร้อมกับร่างกายที่สร้างภูมิคุ้มกันต่อไวรัสตับอักเสบบีมีเพียงร้อยละ 5-10 เท่านั้น ที่ไม่สามารถกำจัดไวรัสออกไปจากร่างกายได้ และกลายเป็นตับอักเสบเรื้อรัง และน้อยกว่าร้อยละ 1 อาจเกิดอาการตับวายได้ 
ตับอักเสบเรื้อรัง : ผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่มีอาการ อาจตรวจพบโดยบังเอิญจากการตรวจร่างกายประจำปี โดยพบความผิดปกติในการทำงานของตับ ผู้ป่วยตับอักเสบเรื้อรัง หากมีการอักเสบและการทำลายเซลล์ตับมากๆจะทำให้ตับเสื่อมสมรรถภาพลง จนกลายเป็นตับแข็งในที่สุด 
ตับแข็ง : ผู้ป่วยมักมาพบแพทย์จากอาการแทรกซ้อน เช่น เท้าบวม ท้องบวม อาเจียนเป็นเลือด ส่วนลักษณะอาการของผู้ป่วยที่เป็นตับแข็งคือ ผอม ผิวแห้ง ผมบาง มีลักษณะขาดสารอาหารร่วมด้วย ในระยะยาวอาจกลายเป็นมะเร็งตับ  

การรักษา 
1. ตับอักเสบเฉียบพลัน : ไม่มีการรักษาเฉพาะ โดยทั่วไปผู้ป่วยจะค่อยๆดีขึ้นเองอยู่แล้ว ควรพักผ่อนตามสมควร รับประทานอาหารให้เพียงพอ การดื่มน้ำหวาน ปริมาณมากๆไม่ได้ช่วยให้โรคหายเร็วขึ้น แต่น้ำตาลที่ดื่มเข้าไปมากๆจะเปลี่ยนเป็นไขมันไปสะสมในตับ อาจทำให้ตับโตกว่าปกติได้ 
2. ตับอักเสบเรื้อรัง : ผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่มีอาการ จึงสามารถดำเนินชีวิตได้ตามปกติ การรับประทานยาบำรุงตับหรือวิตามินไม่มีหลักฐานว่าช่วยลดการอักเสบของตับหรือลดปริมาณไวรัส ยาที่ได้รับการพิสูจน์ว่าใช้ได้ผลคือ การรับประทานยาลามิวูดีน (lamivudine) และการใช้อินเตอร์เฟียรอน(interferon) ซึ่งเป็นยาฉีด โดยต้องใช้ติดต่อกันอย่างน้อย 4-6 เดือน จึงได้ประโยชน์ ซึ่งราวร้อยละ 30-40 จะทำให้การอักเสบของตับลดลง พร้อมกับปริมาณของไวรัสลดลงด้วย เนื่องจากอินเตอร์เฟียรอนมีราคาแพงและมีฤทธิ์ข้างเคียงมาก การใช้จึงควรอยู่ในดุลยพินิจของแพทย์ระบบทางเดินอาหารเท่านั้น  

การป้องกัน   

1. ควรปฏิบัติตัวโดยการรับประทานอาหารที่ถูกสุขลักษณะและออกกำลังกายสม่ำเสมอ  
2. ควรใช้ถุงยางอนามัยขณะมีเพศสัมพันธ์  
3. ก่อนแต่งงานคู่สมรสควรตรวจเลือดเพื่อหาเชื้อไวรัสตับอักเสบบี  
4. ในการรับเลือด ควรหลีกเลี่ยงการใช้เลือดที่มีเชื้อไวรัสตับอักเสบบี  
5. ในปัจจุบันมีวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบี ทั้งที่ทำจากเลือดและผลิตโดยกรรมวิธีพันธุวิศวกรรม ซึ่งตัวหลังได้รับความนิยมมากกว่า 

ปฏิบัติตัวดี หนีไวรัสตับอักเสบบี   

• หลีกเลี่ยงการใช้ยาที่ไม่จำเป็น เพราะยาเกือบทุกตัวจะถูกทำลายที่ตับ การใช้ยาต่างๆจึงควรระมัดระวัง และควรแจ้งให้แพทย์ทราบด้วยว่า เป็นตับอักเสบ  
• หมั่นตรวจสุขภาพเสมอ อย่างน้อยทุก 4-6 เดือน เพราะบางครั้งจะมีการอักเสบเกิดขึ้นได้ ในผู้ป่วยที่เป็นชายอายุมากหรือมีตับแข็งร่วมด้วย ควรติดตามเป็นระยะๆ เพื่อตรวจหามะเร็งตับระยะเริ่มต้น 

อาหาร…ต้านไวรัสตับอักเสบบี   

• ผลไม้ที่อุดมด้วยวิตามินซี เช่น ส้ม ฝรั่ง มะขามป้อม สตรอว์เบอร์รี่  
• ปลา เพื่อให้ได้วิตามินบี 12  
• ธัญพืชเต็มเมล็ด ผักใบเขียวและผลไม้ เพื่อให้ได้โฟเลต 

สิ่งที่ควรงด   

• ไขมันอิ่มตัวจากเนื้อสัตว์ติดมันและผลิตภัณฑ์นมไขมันครบส่วน  
• น้ำตาลและอาหารหวานจัด  
• ชาและกาแฟ  
• เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์  
• อาหารรสจัด โดยเฉพาะอาหารรสเค็มจัดและอาหารหมักดอง  
• งดสูบบุหรี่

จาก ชีวจิตรักษาโรค